نيروهاي بازار: عرضه

عوامل تعيين کننده عرضه ی بنگاه ها

فرض کنيد شما صاحب يک کارخانه توليد بستني هستيد. چه عواملي بر مقدار توليد بستني، که شما قادر و مايل به فروش آن هستيد، اثر مي گذارند؟ عوامل مختلفي وجود دارند.

قيمت کالا:

قيمت بستني يک عامل تعيين کننده مقدار عرضه است. وقتي قيمت بستني بالا باشد، فروش بستني سودآور و عرضه آن نيز زياد است. با افزايش قيمت، شما به عنوان يک توليد کننده بستني ساعاتي بيش تر کار مي کنيد، ماشين هايي بيش تر مي خريد، و کارگراني بيش تر استخدام مي کنيد. برعکس وقتي قيمت بستني کم است، کسب و کار شما نيز سودي اندک دارد و از اين رو شما کم تر بستني توليد مي کنيد. در قيمت پايين تر ممکن است از اين فعاليت کناره گيري کنيد و توليد بستني را به صفر برسانيد.
از آن جا که مقدار عرضه يک کالا با افزايش قيمت آن افزايش و با کاهش قيمت، کاهش مي يابد مي گوييم مقدار عرضه با قيمت کالا يک ارتباط مثبت دارد، ارتباط مثبت بين قيمت و مقدار عرضه را قانون عرضه مي ناميم: طبق قانون عرضه، با فرض ثابت بودن ساير عوامل مؤثر بر عرضه، قيمت و عرضه يک کالا با هم افزايش مي يابند.

قيمت نهاده هاي توليد:

کارخانه بستني سازي براي توليد بستني از نهاده هايي مختلف استفاده مي کند:
خامه، شکر، طعم دهنده، ماشين هاي بستني سازي، ساختمان ها و تأسيساتي که ماشين ها در آن جا نصب شده اند و کارگراني که وظيفه ترکيب عوامل توليد و راه اندازي دستگاه ها را بر عهده دارند. وقتي قيمت يک يا چند نهاده توليد افزايش يابد، سود توليد بستني کم مي شود و بنگاه کم تر بستني عرضه مي کند. اگر قيمت نهاده ها زياد افزايش داشته باشد، ممکن است بنگاه تعطيل و توليد بستني متوقف شود. بنابراين عرضه يک کالا با قيمت نهاده هاي مورد نياز براي توليد آن کالا ارتباط منفي دارد.

فناوري:

فناوري تبديل نهاده ها به بستني نيز يک عامل مهم عرضه بستني است. مثلاً ابداع دستگاه هاي خودکار يا مکانيزه توليد بستني تعداد کارگران مورد نياز را کاهش داد. با کاهش هزينه هاي توليد بر اثر بهبود فناوري، عرضه بستني نيز افزايش مي يابد.

انتظارات:

عرضه بستني در زمان حاضر به انتظارات شما از آينده بستگي دارد. مثلاً اگر شما انتظار داشته باشيد که قيمت بستني در آينده افزايش يابد، بخشي از توليدات خود را در سردخانه انبار مي کنيد و عرضه خود را در زمان حال کاهش مي دهيد.

جدول عرضه و منحني عرضه

با فرض ثابت بودن ساير عوامل مؤثر بر عرضه مانند قيمت نهاده هاي توليد، فناوري، و انتظارات با تغيير قيمت مقدار عرضه چه تغييري مي کند. جدول 4 مقادير مختلف عرضه يک بنگاه توليد کننده بستني را در قيمت هاي مختلف نشان مي دهد. در قيمت کم تر از 1 دلار عرضه بستني صفر است، با افزايش قيمت مقدار عرضه بيش تر و بيش تر مي شود. جدول 1 را جدول عرضه مي ناميم.
جدول 1 جدول عرضه بستني. مقدار عرضه را در هر قيمت نشان مي دهد.

قیمت بستنی	0 دلار	0/5	1	1/5	2	2/5	3
مقدار عرضه بستنی	0	0	1	2	3	4	5

نمودار 1 ارتباط بين مقدار عرضه بستني را در هر قيمت نشان مي دهد. اين منحني، که گوياي ارتباط بين قيمت و مقدار عرضه است، منحني عرضه نام دارد. با ثابت بودن ساير عوامل مؤثر بر عرضه، منحني عرضه شيب صعودي پيدا مي کند. قيمت بالاتر، عرضه بيش تر را به همراه دارد.
نمودار 1 منحني عرضه. منحني عرضه نمودار تصويري جدول عرضه 1 است. منحني عرضه نشان مي دهد که در هر قيمت چه مقدار بستني عرضه مي شود. از آن جا که در قيمت بالاتر مقدار عرضه بيش تر مي شود، شيب منحني عرضه صعودي خواهد شد.

عرضه بازار و عرضه بنگاه

همان طور که تقاضاي بازار از جمع تقاضاي خريداران به دست مي آيد، عرضه بازار نيز با جمع عرضه تمامي فروشندگان برابر است. جدول 2 عرضه دو توليد کننده بستني را نشان مي دهد.
عرضه بازار مجموع عرضه بستني از سوي اين دو بنگاه است.
عرضه بازار نيز به تمامي عوامل مؤثر بر عرضه (مانند قيمت نهاده هاي مورد استفاده در توليد کالا، فناوري موجود، و انتظارات) بستگي دارد. علاوه بر اين عرضه بازار به تعداد فروشندگان بستگي دارد (اگر يک بنگاه توليد کننده بستني از صنعت خارج شود عرضه بازار کاهش مي يابد).
جدول عرضه 2 نشان مي دهد که با فرض ثابت بودن ساير عوامل، وقتي قيمت کالا تغيير مي کند، مقدار عرضه چه تغييري خواهد کرد.
نمودار 2 منحني عرضه استخراج شده از جدول 2 را نشان مي دهد. همانند منحني تقاضا، منحني عرضه نيز از جمع افقي مقادير عرضه تمامي بنگاه ها در هر قيمت به دست مي آيد. براي محاسبه مقدار عرضه در هر قيمت مقدار عرضه هر بنگاه بر روي محور افقي را در هر قيمت با هم جمع مي کنيم. منحني عرضه بازار نشان مي دهد که با تغيير قيمت کالا مقدار کل عرضه چه تغييري مي کند.

انتقال منحني عرضه

فرض کنيد قيمت شکر کاهش يابد. کاهش قيمت شکر چه اثري بر عرضه بستني دارد؟ از آن جا که شکر يک نهاده توليد بستني است، کاهش قيمت آن توليد و عرضه بستني را سودآور مي کند.
به همين دليل توليد و عرضه بستني بيش تر مي شود: در هر قيمت، فروشندگان تمايل دارند توليد و عرضه بستني را افزايش دهند. بنابراين منحني عرضه به سمت راست انتقال مي يابد.
جدول 2 جدول عرضه بازار و عرضه بنگاه.
مقدار عرضه بازار با حجم مقادير عرضه شده از سوي تمامي بنگاه ها برابر است.

 

قیمت بستنی	بنگاه (1)	بنگاه (2)	بازار
0 = 0/5 1 1/5 2 2/5 3	0 0 0 1 2 3 4 5	+ 0 0 2 4 6 8	0 0 1 4 7 10 13

نمودار 2 عرضه بازار يا جمع عرضه بنگاه ها. منحني عرضه بازار از جمع افقي منحني هاي عرضه بنگاه ها به دست مي آيد. در قيمت 2 دلار، بنگاه (1) 3 واحد و بنگاه (2) 4 واحد بستني توليد و عرضه مي کند. مقادير عرضه بازار در قيمت 2 دلار، 7 واحد است.
هر گاه يکي از عوامل تعيين کننده عرضه (غير از قيمت بستني) تغيير کند، منحني عرضه جا به جا مي شود. در نمودار 3 مي بينيد که باعث افزايش مقدار عرضه شود (بدون تغيير قيمت کالا) باعث انتقال منحني عرضه به سمت راست خواهد شد. به طور مشابه هر تغيير که باعث کاهش مقدار عرضه شود (در يک قيمت خاص) موجب انتقال منحني عرضه به سمت چپ مي شود.
در جدول 2 فهرست متغيرهاي تعيين کننده مقدار عرضه بازار و چگونگي تأثير هر يک از اين متغيرها بر منحني عرضه را مي بينيد. بار ديگر بر نقش کليدي قيمت در اين جدول تأکيد مي کنيم. از آن جا که قيمت بر روي محور عمودي قرار دارد، پس از رسم منحني عرضه، هر تغيير در قيمت باعث جابه جايي منحني عرضه نمي شود، بلکه باعث حرکت يا انتقال روي منحني عرضه خواهد شد.
نمودار 3 انتقال منحني عرضه. هر تغييري که باعث افزايش عرضه فروشندگان در يک قيمت ثابت شود، باعث جابه جايي منحني عرضه به سمت راست خواهد شد. برعکس هر تغييري که باعث کاهش عرضه فروشندگان در يک قيمت خاص شود، باعث انتقال منحني عرضه به سمت چپ خواهد شد.
بر عکس با فرض ثابت بودن قيمت وقتي ساير عوامل مؤثر بر عرضه نظير قيمت نهاده ها، فناوري، انتظارات يا تعداد فروشندگان تغيير مي کند، منحني عرضه انتقال مي يابد.
به طور خلاصه، منحني عرضه نشان مي دهد که با تغيير قيمت، مقدار عرضه چه تغييري مي کند، (با فرض ثابت بودن ساير عوامل مؤثر بر عرضه). وقتي يکي از عوامل ديگر تغيير کند (و قيمت ثابت باشد)، منحني عرضه جا به جا مي شود.
جدول 3 ساير عوامل مؤثر بر عرضه. در جدول فهرست ساير عوامل مؤثر بر عرضه بازار را مي بينيد. به نقش کليدي قيمت کالا توجه کنيد. تغيير در قيمت باعث حرکت روي منحني عرضه مي شود. تغيير در ساير عوامل باعث انتقال يا به جابه جايي منحني عرضه خواهد شد.

سایر عوامل مؤثر بر عرضه	نوع تغییر
قیمت قیمت نهاده ها فناوری انتظارات تعداد فروشندگان	حرکت روی منحنی عرضه انتقال منحنی عرضه انتقال منحنی عرضه انتقال منحنی عرضه انتقال منحنی عرضه

منبع مقاله :
منکيو، گريگوري، (1391)، کليات علم اقتصاد، ترجمه: حميدرضا ارباب، تهران: نشرني، چاپ اول